XÂY DỰNG QUY TRÌNH PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN GEN COL7A1 GÂY BỆNH LY THƯỢNG BÌ BÓNG NƯỚC BẨM SINH ỨNG DỤNG TRÊN TẾ BÀO PHÔI

Abstract

TÓM TẮT Đặt vấn đề: Ly thượng bì bóng nước bẩm sinh (Epidermolysis bullosa - EB) là nhóm bệnh di truyền hiếm gặp, đặc trưng bởi tổn thương dẫn đến phồng rộp trên da và niêm mạc. Một thể bệnh hay gặp ở bệnh nhân (BN) mắc ly thượng bì là loạn dưỡng, di truyền trội hoặc lặn trên nhiễm sắc thể thường, gây ra bởi khiếm khuyết trên gen COL7A1. 90% BN do di truyền lặn, không có tiền sử thành viên trong gia đình mắc bệnh. Mục tiêu: Xây dựng quy trình phát hiện đột biến gen COL7A1 gây bệnh EB ứng dụng trên tế bào phôi, qua đó giúp chẩn đoán bệnh sớm, đồng thời tư vấn di truyền giúp các cặp vợ chồng hạn chế tối đa xác suất sinh con mắc bệnh ly thượng bì bẩm sinh. Đối tượng và phương pháp: Một đột biến trên gen COL7A1 được phát hiện ở một BN mắc EB. Dựa vào vị trí đó thiết kế đoạn mồi cho phản ứng PCR khuếch đại đoạn gen mang đột biến trên 10 mẫu phôi sinh thiết của gia đình BN. Kết hợp giải trình tự Sanger trong chẩn đoán tiền làm tổ giúp sàng lọc phôi khỏe mạnh để chuyển vào mẹ. Kết quả: Trong tổng số 10 tế bào phôi sinh thiết, 2 phôi mang bệnh có kiểu gen đồng hợp tử đột biến, 3 phôi bình thường có kiểu gen dị hợp mang alen đột biến và 5 phôi khỏe mạnh có kiểu gen đồng hợp tử kiểu dại, được chọn để chuyển vào mẹ. Kết luận: Quy trình nghiên cứu có ý nghĩa và vai trò quan trọng trong phát hiện đột biến gen COL7A1 giúp chẩn đoán sớm bệnh EB từ giai đoạn tiền làm tổ, sàng lọc phôi khoẻ mạnh tham gia thụ tinh nhân tạo.